Cơ chế “chuông cứu hỏa” trong cuộc chiến phòng, chống tham nhũng hiện nay
Bài 1: Người dân khinh ghét tham nhũng nhưng nhiều người còn “khoanh tay đứng nhìn”
Bài 1: Người dân khinh ghét tham nhũng nhưng nhiều người còn “khoanh tay đứng nhìn”
Tại sao lại gọi là cơ chế “chuông cứu hỏa”? Vì người dân chính là nạn nhân của tham nhũng và chính người dân là lực lượng có “trăm tai nghìn mắt” để phát hiện tham nhũng. Nếu Đảng, Nhà nước có cơ chế phát huy vai trò của người dân, đề ra một quy trình hoạt động dựa trên các thủ tục, quy định, luật lệ giúp người dân dễ dàng tham gia PCTN, đó sẽ là những chiếc chuông phát tín hiệu báo “cháy” kịp thời, chính xác nhất.
Có thể khẳng định, từ trong bản chất, Đảng ta, nhân dân ta rất khinh ghét tham nhũng. Chưa bao giờ, công tác PCTN được Đảng ta lãnh đạo, chỉ đạo mạnh mẽ, đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả như nhiệm kỳ XII của Đảng; tham nhũng từng bước được kiềm chế, ngăn chặn. Nhưng thành công chỉ là bước đầu, Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tham nhũng vẫn là một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ ta”. Tình trạng “trên nóng dưới lạnh”, mà cụ thể là công tác PCTN ở một số địa phương, bộ, ngành chuyển biến chưa rõ rệt. Việc phát hiện, xử lý tham nhũng vẫn còn nhiều hạn chế, nhất là việc kiểm tra, tự phát hiện và xử lý tham nhũng trong nội bộ cơ quan, đơn vị còn yếu; tình trạng tham nhũng trong khu vực hành chính, dịch vụ công chưa được đẩy lùi.
Câu hỏi đặt ra là: Tại sao Đảng và toàn bộ hệ thống chính trị đã vào cuộc với quyết tâm chính trị cao độ như vậy mà công tác PCTN vẫn chưa đạt kết quả tương xứng? Trước đây, chúng ta vẫn nêu lý do cơ chế PCTN chưa hoàn thiện. Nhưng giai đoạn 2013-2020 vừa qua, chúng ta đã chứng kiến nỗ lực rất lớn để hoàn thiện cơ chế PCTN của cả hệ thống chính trị. Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các cơ quan tham mưu của Đảng đã ban hành hơn 200 văn bản về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và PCTN; Quốc hội khóa XIII và XIV ban hành hơn 250 luật, pháp lệnh, nghị quyết; Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hơn 2.600 nghị định, quyết định, chỉ thị; cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương ban hành hơn 45.000 văn bản; các bộ, ngành, địa phương ban hành gần 88.000 văn bản để cụ thể hóa, hướng dẫn thi hành, tổ chức thực hiện PCTN.
Rõ ràng, thể chế PCTN của chúng ta tương đối đầy đủ, bộ máy (thanh tra, kiểm tra, nội chính, công an, viện kiểm sát, tòa án...) PCTN từ bên trong rất mạnh mẽ, hùng hậu. Vậy nhưng, điểm cốt lõi là phát hiện tham nhũng để xử lý thì chưa nhiều. Số lượng các cuộc họp bàn về PCTN ở các cấp gấp rất nhiều lần số vụ việc tham nhũng được phát hiện, xử lý. Trong đó, số vụ việc tham nhũng do nội bộ các cơ quan công quyền tự phát hiện thông qua tự kiểm tra, tự phê bình và phê bình hầu như không có. Hầu hết các vụ tham nhũng là do người dân và báo chí phản ánh, tố giác. Như vậy, xét đến cùng, người dân là lực lượng nòng cốt, chủ yếu phát hiện ra tham nhũng.
Thực tế cho thấy, tham nhũng là một “khuyết tật bẩm sinh” của quyền lực, rất khó chống và khủng khiếp hơn, nó có thể tự thích nghi với các nỗ lực đánh bại nó. Điều quan trọng nhất của công tác PCTN hiện nay là chúng ta chưa thực sự huy động được sức mạnh của quần chúng nhân dân. Nhân dân ta rất khinh ghét tham nhũng nhưng các cuộc khảo sát cho thấy, người dân không mặn mà với công tác chống tham nhũng mặc cho các cơ quan có trách nhiệm ra sức tuyên truyền, vận động, kêu gọi. Số người dân sẵn sàng tham gia tố cáo tham nhũng vẫn còn rất khiêm tốn.
Một cuộc khảo sát được thực hiện ở các thành phố lớn, với câu hỏi “Lý do để không tố cáo tham nhũng” thì có 68% người được hỏi trả lời là do không xác định được hành vi tham nhũng, 14% nghĩ rằng không có hiệu quả; 5% không biết quy trình; 5% sợ không đủ biện pháp bảo vệ và các lý do khác là 8%. Ông Jairo Acuna, cố vấn chính sách của Liên hợp quốc tại Việt Nam cho biết, một nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy có hơn 85% cán bộ, công chức và gần 80% người làm trong doanh nghiệp khi được hỏi đều trả lời rằng họ không quan tâm đến tố cáo tham nhũng(1).
Một khảo sát khác của Tổ chức Minh bạch quốc tế về quan điểm của người dân Việt Nam đối với tham nhũng thì chỉ có 38% số người được hỏi sẵn sàng tố cáo tham nhũng; 51% người dân sợ rằng tố cáo tham nhũng không thay đổi được gì và 28% sợ phải gánh chịu hậu quả(2). Một báo cáo của dự án chống tham nhũng của Ban Nội chính Trung ương thì mức độ phát hiện các vụ tham nhũng ở nước ta chỉ khoảng 5%(3).
Tham nhũng được Đảng ta xác định là một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của chế độ từ hội nghị giữa nhiệm kỳ của Ban Chấp hành Trung ương khóa VII (tháng 1.1994). Như vậy, tính từ thời điểm đó, đã có gần 30 năm chúng ta tiến hành cuộc chiến PCTN nhưng mới chỉ giành được thắng lợi bước đầu. Tại sao người dân lại chưa mặn mà, chưa sẵn lòng tự giác tham gia chống lại một thứ “giặc” mà nhân dân ngàn đời khinh ghét như vậy?
Nguyên nhân trước hết phải tìm từ văn hóa xử thế truyền thống của người Việt Nam. Trải qua nhiều hoạn nạn binh đao trong các cuộc chiến tranh giành và giữ nước, người dân quen với triết lý sống cầu an, ngại va chạm chốn công đường, đề cao "3 không": “Không nhìn, không nghe, không nói”, “mũ ni che tai” nhằm bảo toàn bình yên cho cá nhân và gia đình, dòng họ. Khinh ghét tham nhũng, họ gửi gắm vào ca dao, hò vè, tục ngữ để tự ru ngủ chính mình chứ không dám có hành động đấu tranh thực tế. Đặc biệt, ảnh hưởng từ nếp sống, nếp nghĩ phong kiến vẫn còn dai dẳng; tư duy “vô phúc đáo tụng đình”, thành kiến với những người hay thưa kiện chi phối không chỉ người dân mà cả tầng lớp trí thức.
Nguyên nhân kinh tế cũng là rào cản rất lớn đến hành động chống tham nhũng của người dân. Chi phí cho một vụ tố giác tham nhũng không hề nhỏ trong khi Việt Nam vẫn là nước thu nhập trung bình thấp, phần lớn người dân vẫn sống trong điều kiện “khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”. Kinh tế khó khăn buộc mỗi công dân phải tính toán giữa việc được và mất khi tố giác tham nhũng; thậm chí nhiều người không có thời gian, công sức, tiền bạc để nghĩ đến việc chống tham nhũng. Cùng với đó là tâm lý “ăn theo”, tức là ai cũng muốn chống tham nhũng nhưng không ai chịu ra mặt, không muốn chi phí vào việc chống tham nhũng.
Đa số người dân không chịu “vác tù và hàng tổng” mà muốn “khoanh tay đứng nhìn”, thay vì phải hành động thì ai cũng chờ đợi người khác làm. Khó khăn về kinh tế cũng khiến không ít người sẵn lòng đánh đổi, bị “quan tham” mua chuộc bằng lợi ích vật chất để đổi lại sự im lặng, cho qua; có những vụ mà cơ quan chức năng đã khởi tố, điều tra thì “quan tham” vẫn có thể “dàn xếp” với nhân chứng hoặc người phản ánh, tố cáo theo phương châm “cái gì không mua được bằng tiền thì mua được bằng rất nhiều tiền”.
Tư tưởng cục bộ, bản vị trong mỗi công dân cũng là “kẻ thù” của cộng đồng. Ai cũng khinh ghét tham nhũng nhưng lại sẵn sàng làm người hối lộ, nhằm “được việc” cho cá nhân mình. Cha mẹ sẵn sàng “chạy điểm, chạy trường” cho con. Người vi phạm giao thông sẵn sàng chi tiền cho lực lượng chức năng để được cho qua chứ không muốn đến kho bạc nộp phạt. Người nhà chủ động “lót tay” để bác sĩ “quan tâm” đến bệnh nhân. Doanh nghiệp thường xuyên “phong bao” cho công chức, viên chức khi thực hiện thủ tục hành chính...
Những hành vi đó lặp đi lặp lại, càng ngày càng phổ biến, ăn sâu bén rễ thành "văn hóa phong bì", "văn hóa bôi trơn" dần dần nuôi dưỡng văn hóa tham nhũng và gây ra tác hại to lớn cho cộng đồng; làm xô lệch giá trị, chuẩn mực xã hội, khiến con người vô cảm trước sự thoái hóa đạo đức, chấp nhận “sống chung với tham nhũng”; mặt khác, nó kích thích một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức sa vào con đường tham nhũng, không còn thấy xấu hổ, không còn ngượng ngùng khi tham nhũng, coi đó như là sự hiển nhiên, kể cả những người lúc đầu còn lo lắng đến nhân cách bản thân, đến đạo lý và sự tồn vong của Đảng, của chế độ.
Rào cản thứ tư ngăn người dân tham gia PCTN là tình trạng thiếu thông tin. Muốn phản ánh, tố giác, tố cáo tham nhũng đòi hỏi người dân phải có thông tin thật đầy đủ. Nhưng trong tình hình hiện nay, để có thông tin đầy đủ chứng minh hành vi tham nhũng là rất khó khăn. Người dân tuy đông, tuy là chủ thể quyền lực nhà nước nhưng không có quyền điều hành trực tiếp và khó tiếp cận các nguồn thông tin. Ngay trong nội bộ các cơ quan công quyền cũng vậy, nhân viên, quần chúng khó lòng biết các thông tin nội bộ về tình hình tài chính, kinh tế của cơ quan mà lẽ ra họ có quyền được biết. Trong khi đó, cán bộ, người có chức, có quyền lại là người nắm rõ thông tin, thậm chí độc quyền thông tin trong lĩnh vực mình quản lý. Do vậy, tình trạng “biết nhưng không thấy” dẫn quần chúng nhân dân đến tình trạng không đủ thông tin để đấu tranh PCTN.
Rào cản lớn nhất ngăn người dân PCTN là, người tham nhũng là người nắm giữ và thực thi quyền lực nhà nước. Họ nắm trong tay các công cụ cưỡng chế hợp pháp, trong khi người dân có rất ít công cụ, phương tiện khi đối đầu với quan chức tham nhũng. Khi người dân tố giác, người có quyền lực sẽ không từ một thủ đoạn nào để bảo vệ bản thân, sử dụng tối đa quyền lực, các công cụ cưỡng chế và những thế lực có trong tay để đối phó, chế áp những người dám tố giác họ.
Đặc biệt, tham nhũng lớn thường liên kết lợi ích nhóm chặt chẽ, cơ chế “bảo vệ lẫn nhau”, “chung hội chung thuyền”, rất khó phá vỡ. Trong khi sự liên kết giữa những người dân chống tham nhũng rất lỏng lẻo, dễ vỡ, dễ bị phân hóa, “chia để trị”. Đáng sợ hơn là hiện tượng bảo kê, bao che cho cán bộ, đảng viên vi phạm và tham nhũng ngay trong các cơ quan, đơn vị PCTN mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chỉ ra tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác PCTN giai đoạn 2013 - 2020 (tháng 12.2020)./.
(còn nữa)
_______________________________________
(1) Hà Hồng Hà (2017), Tham nhũng, mưu mô và trừng phạt, Nxb. CTQG Sự thật, tr.146.
(2), (3) TS Trịnh Thị Xuyến (chủ biên) (2014), Cơ chế tham gia của người dân trong phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam hiện nay, Nxb. CTQG, tr.148, 192.
Nguồn: Bài đăng trên Báo Quân đội nhân dân điện tử ngày 15.4.2021
Bài liên quan
- Phê phán quan điểm sai trái, thù địch phủ nhận nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
- Kinh nghiệm của Trung Quốc trong phát huy vai trò của công tác tuyên truyền, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng, chế độ chính trị
- Nâng cao hiệu quả công tác truyên truyền bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay
- Chống “bệnh lười” học tập, nghiên cứu Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
- Phương hướng và một số giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ở Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Xem nhiều
- 1 Thông báo tuyển sinh Chương trình Cử nhân quốc tế Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Thương hiệu năm 2024
- 2 Chính sách phân quyền của chủ nghĩa tân tự do trong quản lý giáo dục đại học – Kinh nghiệm triển khai tại một số nước và gợi ý đối với Việt Nam
- 3 Học viện Báo chí và Tuyên truyền làm việc với đoàn Kiểm tra Cục Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo
- 4 Báo Quân đội nhân dân trao giải Cuộc thi viết "Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới" lần thứ ba (năm 2023-2024)
- 5 Phê phán quan điểm sai trái, thù địch phủ nhận nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
- 6 Học viện tổ chức chúc mừng Tết cổ truyền Bunpimay năm 2024 cho lưu học sinh nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào
Liên kết
- Báo điện tử đảng cộng sản việt nam
- Báo nhân dân
- Báo Quân đội nhân dân
- Cổng thông tin điện tử Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Cổng thông tin điện tử Học viện Chính trị quốc gia hồ chí minh
- Tạp chí Cộng sản
- Tạp chí Giáo dục lý luận
- Tạp chí Giáo dục và Xã hội
- Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn
- Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam
- Tạp chí Lý luận chính trị
- Tạp chí Nghiên cứu con người
- TẠP CHÍ Nghiên cứu dân tộc
- Tạp chí Người làm báo
- Tạp chí Nội chính
- Tạp chí Quản lý Nhà nước
- Tạp chí Tổ chức Nhà nước
- Tạp chí Tuyên giáo
- Tạp chí Xây Dựng Đảng
- Thư viện số Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Trang thông tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương
Chính sách phân quyền của chủ nghĩa tân tự do trong quản lý giáo dục đại học – Kinh nghiệm triển khai tại một số nước và gợi ý đối với Việt Nam
Chính sách phân quyền là một trong những xu hướng đáng chú ý trong chính sách giáo dục trên toàn thế giới dưới tác động của toàn cầu hóa và chủ nghĩa tân tự do (neoliberalism - một trường phái kinh tế và chính trị tập trung vào việc giảm sự can thiệp của chính phủ trong kinh tế và thúc đẩy tự do kinh doanh và thị trường). Phân quyền được hiểu là sự chuyển giao quyền quyết định về chính sách, kế hoạch, điều hành và phân bổ nguồn lực từ Bộ đến các sở và các trường học. Cơ cấu quản lý như vậy sẽ tăng cường quyền tự chủ và năng lực cạnh tranh giữa các trường, nhưng cũng có thể gia tăng khoảng cách giữa mục tiêu giáo dục và thành tích học tập. Trong bối cảnh quản lý tập trung của Việt Nam, câu hỏi liệu việc phân quyền có thể giúp giáo dục đại học giải quyết các vấn đề về chất lượng, sự bình đẳng và trách nhiệm giải trình hay không vẫn chưa được trả lời thỏa đáng. Vì vậy, bài báo này sẽ làm rõ một số vấn đề về chính sách phân quyền của chủ nghĩa tân tự do trong quản lý giáo dục đại học và bài học kinh nghiệm từ một số nước qua thực tế triển khai.
Phê phán quan điểm sai trái, thù địch phủ nhận nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Phê phán quan điểm sai trái, thù địch phủ nhận nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
Trong cuốn sách “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Đưa ra quan niệm phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một đột phá lý luận rất cơ bản và sáng tạo của Đảng ta, là thành quả lý luận quan trọng qua 35 năm thực hiện đường lối đổi mới”. Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã thực sự đem lại những thay đổi lớn lao, rất tích cực ở Việt Nam. Tuy nhiên, các thế lực phản động, thù địch luôn tìm cách chống phá, phủ nhận những thành tựu đã đạt được của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay. Bài viết nhận diện những nội dung mà các thế lực phản động thù địch xuyên tạc, phủ nhận nền kinh tế này ở nước ta, đồng thời đưa ra những luận cứ khoa học để bác bỏ, phê phán những quan điểm sai trái, thù địch đó.
Kinh nghiệm của Trung Quốc trong phát huy vai trò của công tác tuyên truyền, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng, chế độ chính trị
Kinh nghiệm của Trung Quốc trong phát huy vai trò của công tác tuyên truyền, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng, chế độ chính trị
Ra đời vào năm 1921, trải qua hơn 100 năm thành lập và pháp triển, Đảng Cộng sản Trung Quốc luôn đề cao công tác tuyên truyền, xem công tác tuyên truyền, quản lý các luồng thông tin, “uốn nắn tư tưởng công chúng và huy động sự ủng hộ” là một chức năng quan trọng trong hoạt động của Đảng và Nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Công tác tuyên truyền của Đảng Cộng sản Trung Quốc càng được phát triển mạnh mẽ trong thế kỷ XXI, với sự phát triển của các công nghệ và cách thức truyền thông mới, tiếp cận rộng rãi và nhanh chóng với người dân ở mọi miền đất nước.
Nâng cao hiệu quả công tác truyên truyền bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay
Nâng cao hiệu quả công tác truyên truyền bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (năm 1991) khẳng định: “Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động”(1). Đây là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình phát triển của cách mạng Việt Nam và trở thành phương châm hành động của Đảng. Tuy nhiên, thời gian gần đây, các thế lực thù địch đã lợi dụng truyền thông, mạng xã hội để tiến hành các hoạt động chống phá nhằm gây hoang mang tâm lý, xáo trộn về nhận thức, mơ hồ về tư tưởng của một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân, nhất là giới trẻ. Do đó, công tác tuyên truyền bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng đã được Đảng ta rất chú trọng nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm và tinh thần cảnh giác cho nhân dân trước những luận điệu chống phá nguy hiểm của các thế lực thù địch.
Chống “bệnh lười” học tập, nghiên cứu Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
Chống “bệnh lười” học tập, nghiên cứu Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
“Bệnh lười” học tập, nghiên cứu Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nguyên nhân sinh ra chủ quan và suy thoái về tư tưởng chính trị, dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, đe dọa sự tồn vong của Đảng.
Bình luận