Sử dụng thông tin từ mạng xã hội để sáng tạo tác phẩm báo điện tử
Bài viết đi tìm một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý việc sử dụng thông tin từ mạng xã hội trong sáng tạo tác phẩm báo điện tử ở Việt Nam hiện nay qua góc nhìn quản lý báo chí.
Vai trò quan trọng
Trong thời đại của cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư (Cách mạng 4.0), mạng xã hội ngày càng trở nên phổ biến và có vai trò quan trọng trong các hoạt động xã hội. Cùng với sự phát triển của Internet, không gian mạng xã hội ngày càng được phát triển. Các mạng xã hội ra đời thời gian qua đã trở thành nguồn thông tin quan trọng, là nơi tập hợp đông đảo công chúng với khả năng tương tác lớn.
Tại Việt Nam hiện nay, mạng xã hội ngày càng có vai trò quan trọng trong đời sống. Chỉ tính riêng mạng Facebook đã thu hút được rất nhiều người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ. Trước đây, báo chí thu thập thông tin qua các kênh chính thống, chẳng hạn như thông cáo báo chí, tuyên bố từ cơ quan chức năng hay doanh nghiệp, hoặc thông qua các nguồn tin riêng, nhưng hiện tại không một nguồn tin nào so sánh được với mạng xã hội về tốc độ. Thậm chí có những văn bản được cấp có thẩm quyền ký ban hành khi chưa đến tay bên nhận thì bản chụp đã xuất hiện trên mạng xã hội. Vì thế, mạng xã hội đang trở thành một nguồn tin quan trọng đối với báo chí. Tốc độ chính là ưu điểm đầu tiên.
Khi có một vấn đề xảy ra, có thể thu thập được rất nhiều thông tin từ nhiều nguồn trên mạng xã hội, không chỉ ở một khu vực nhất định mà từ nhiều địa phương khác, thậm chí trên thế giới. Có thể chỉ là những thông tin đơn giản cho đến những thông tin mang tính chuyên môn cao, vì nhiều người có kiến thức sẵn sàng đóng góp ý kiến. Báo chí, đặc biệt là báo điện tử, có thể thu thập thông tin trực tiếp từ mạng xã hội: Một vụ cháy, một vụ tai nạn, kẹt xe được đưa lên các group có đông đảo thành viên có thể là nguồn tin trực tiếp.
Vấn đề đặt ra
Hiện nay, tham gia vào mạng lưới truyền thông không chỉ có các cơ quan thông tin đại chúng được cấp phép mà còn có các trang mạng xã hội, những người thường xuyên sử dụng Facebook, YouTube, Twitter... Điều này sẽ tạo ra lợi ích lớn nhưng cũng gây hệ lụy không nhỏ.
Khi công nghệ thông tin phát triển, mạng xã hội ra đời cùng các thiết bị di động được sử dụng cũng là lúc tin giả bùng phát mạnh mẽ. Tin giả là những thông tin không chính xác, chưa được kiểm chứng, kiểm duyệt, xuất hiện sai lệch về nội dung và được khuếch tán trên Internet và các phương tiện truyền thông. Thực tế cho thấy, mức độ ảnh hưởng tạo làn sóng đáng nghi, sai lệch và có tính chất lôi kéo dư luận của loại tin này là không hề nhỏ.
Thống kê về tin giả xuất hiện trên báo chí thời gian qua có thể thấy, nguyên nhân chính xuất phát từ quá trình thẩm định thông tin của một số báo còn lỏng lẻo, thiếu chặt chẽ, bỏ qua quy trình xác minh thông tin.
Xu hướng chạy theo sự kiện để đưa tin nhanh khiến nhà báo sẵn lòng liều mình “nhắm mắt đưa tin” khi chưa chắc chắn về bản chất của sự kiện. Hậu quả của sự không chắc chắn về nguồn tin này là thông tin lên báo sai sự thật. Việc dễ dãi khai thác thông tin trên mạng xã hội để đưa tin, coi đó là nguồn tin dồi dào, nhất là ở lĩnh vực giải trí khiến nhiều báo mắc sai sót.
Những vụ việc xảy ra trong thời gian gần đây, liên quan tới vấn nạn tin giả, cho thấy cách thức thông tin thiếu trách nhiệm đã trở thành mối nguy đối với xã hội nói chung, cần phải có cách đối phó hiệu quả hơn. Pháp luật đã có quy định về hình phạt đối với hành vi thông tin và phát tán tin giả, thông tin nhằm mục đích vu khống, bôi nhọ cá nhân, tổ chức.
Đã có nhiều người bị phạt hành chính, thậm chí bị xử lý hình sự về hành vi này nhưng cho tới nay, việc thông tin và tiếp tay lan truyền thông tin độc hại, tin giả vẫn không thuyên giảm. Tin giả xuất hiện trên mọi lĩnh vực: Chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội... Mặc dù các cơ quan báo chí đều có quy trình kiểm chứng nguồn tin, trải qua nhiều bước kiểm duyệt, nhưng tin giả vẫn lọt qua hàng rào bảo vệ để hiện diện trên báo.
Có thể kể đến những vụ tin giả tiêu biểu trên báo chí như: Vụ siêu xe dưới gầm giường ở Cần Thơ (thực chất là xe mô hình); Vụ nữ xế lái xe Lexus đâm chết nạn nhân ở ngã tư Hàng Xanh (TP Hồ Chí Minh) được báo chí đưa tin là giám đốc ngân hàng nhưng thực tế không phải; Vụ nam sinh lớp 10 và cô giáo vào nhà nghỉ ở Bình Thuận mà nam sinh bị báo chí đưa lên báo thực chất không phải nhân vật chính...
Điều đáng nói, nhiều tin giả xuất hiện trên báo chí thời gian qua có nguyên nhân do phóng viên, nhà báo khai thác nguồn tin từ mạng xã hội, trang tin điện tử tổng hợp, trích dẫn các nguồn tin không chính thống, không rõ nguồn gốc.
Một số giải pháp
Thứ nhất, báo điện tử phải định hướng thông tin trên mạng xã hội
Trong một diễn đàn bên lề sự kiện Đại hội đồng Phát thanh Truyền hình châu Á - Thái Bình Dương diễn ra tại Hà Nội vừa qua, ông Aidan White, Giám đốc mạng lưới “Đạo đức báo chí” nói: “Trên Facebook ai cũng có thể nói bất cứ thứ gì mình muốn, nói thế nào cũng được, thậm chí khiêu khích. Họ không cần xin lỗi, cũng không cần nghĩ là mình đang làm tổn thương ai đó, nhưng báo chí thì không vậy. Chúng ta có những nguyên tắc, những giá trị của mình. Đó là sự tôn trọng chính xác, sự công bằng, tính nhân văn. Chúng ta biết xin lỗi nếu làm sai. Điều đó khiến báo chí khác hoàn toàn những trang mạng xã hội”.
Lời phát biểu của ông Aidan White đã cho thấy sự khác biệt cơ bản giữa báo chí và mạng xã hội. Nó đặt ra vấn đề: Báo chí phải giữ thế chủ động thông tin chính xác và định hướng những thông tin chưa chính xác trên mạng xã hội. Trong các loại hình báo chí chính thống, báo điện tử có độ tương tác cao nhất. Hơn nữa, nó cũng dựa trên nền tảng mạng Internet như mạng xã hội cũng như thường xuyên có sự tác động qua lại. Do đó, việc định hướng thông tin trên mạng xã hội dĩ nhiên là trọng trách của báo mạng điện tử.
Thứ hai, giữ vững định hướng, tuân thủ nguyên tắc cơ bản của nghề báo
Những nguyên tắc cơ bản của thông tin báo chí như: Chân thực, khách quan, nhân văn, hấp dẫn... phải được tuân thủ để tránh xảy ra tình trạng khai thác thông tin “giật gân”, “câu khách” trên mạng xã hội. Tóm lại, tuân thủ những nguyên tắc cơ bản của nghề báo cũng như tôn chỉ, mục đích của trang báo chính là “bức tường bảo vệ” hiệu quả báo điện tử trước sự tấn công của những thông tin xấu trên mạng xã hội, mặt khác vẫn giúp báo mạng khai thác được những thông tin bổ ích trên mạng xã hội.
Những người làm báo cần nắm vững 6 bước trong quy trình sáng tạo tác phẩm báo chí, đó là: Tìm hiểu và nghiên cứu thực tế; Chọn đề tài cho tác phẩm; Thu thập và khai thác thông tin; Thể hiện tác phẩm về nội dung và hình thức; Duyệt và xuất bản; Tiếp nhận và xử lý thông tin phản hồi.
Bước quan trọng là thu thập và xác minh thông tin từ mạng xã hội không thể làm qua loa vì đây là khâu dễ dẫn tới sai sót trước khi đưa vào tác phẩm báo chí, đăng lên các trang báo điện tử. Hiện tại, ở một số báo điện tử thường gộp buớc tìm hiểu, thu thập và khai thác thông tin. Điều này đòi hỏi người làm phải có trình độ nghiệp vụ tốt, thành thạo công việc, đồng thời thực hiện thao tác thu thập, phân loại và sử dụng các tài liệu hình ảnh, video, âm thanh cần thiết.
Thứ ba, nhà báo phải bảo đảm nguyên tắc đạo đức và tính văn hóa trong việc lựa chọn khai thác thông tin
Bên cạnh các yêu cầu về kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ thì các phẩm chất đạo đức nghề nghiệp cũng vô cùng cần thiết với mỗi nhà báo. Cố nhà báo Hữu Thọ từng chia sẻ: “Rất nhiều nhà báo hiện thời lấy thông tin qua mạng xã hội, phỏng vấn nhân vật qua chat. Sự nhanh nhạy này cũng rất tốt song cũng có nhiều bất cập”.
Bất cập ở chỗ, mạng xã hội là con dao hai lưỡi trong hoạt động nghiệp vụ của nhà báo. Nếu thiếu đi sự “nhạy cảm nghề nghiệp” cần thiết, nhà báo có thể khai thác những thông tin sai trên mạng xã hội, làm mất lòng tin của độc giả.
Vì vậy, nhà báo phải luôn tôn trọng sự thật, xây dựng niềm tin cho công chúng bằng chính đạo đức của mình trong công việc; cẩn trọng trong lựa chọn nguồn tin trên mạng xã hội, thực hiện nghiêm các nguyên tắc tác nghiệp./.
_________________
Bài đăng trên Tạp chí Người Làm Báo điện tử ngày 31.8.2020
Nguyễn Chiến Thắng
Nguồn: http://nguoilambao.vn
Bài liên quan
- Xu hướng truyền hình đa nền tảng ở Việt Nam hiện nay
- (LLCT&TT) Phát thanh và sự tin cậy(*)
- Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động truyền thông chính sách trên nền tảng Internet ở Việt Nam
- Hình ảnh chân dung chính trị gia trong truyền thông hình ảnh quốc gia
- Xu hướng biến đổi tâm lý đám đông dưới tác động của thông tin sai lệch, xuyên tạc trên mạng xã hội
Xem nhiều
- 1 Thông báo tuyển sinh Chương trình Cử nhân quốc tế Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Thương hiệu năm 2024
- 2 Các yếu tố tác động đến sự hình thành dư luận xã hội
- 3 Vấn đề thu phí trên báo mạng điện tử
- 4 Phát huy giá trị đạo đức để khơi dậy động lực cống hiến và khát vọng thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nhân Việt Nam
- 5 Mô hình Hội đồng trường đại học trên thế giới và những khó khăn khi áp dụng tại Việt Nam
- 6 Podcast - biểu tượng sức mạnh của phát thanh hiện đại
Liên kết
- Báo điện tử đảng cộng sản việt nam
- Báo nhân dân
- Báo Quân đội nhân dân
- Cổng thông tin điện tử Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Cổng thông tin điện tử Học viện Chính trị quốc gia hồ chí minh
- Tạp chí Cộng sản
- Tạp chí Giáo dục lý luận
- Tạp chí Giáo dục và Xã hội
- Tạp chí Khoa học xã hội và Nhân văn
- Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam
- Tạp chí Lý luận chính trị
- Tạp chí Nghiên cứu con người
- TẠP CHÍ Nghiên cứu dân tộc
- Tạp chí Người làm báo
- Tạp chí Nội chính
- Tạp chí Quản lý Nhà nước
- Tạp chí Tổ chức Nhà nước
- Tạp chí Tuyên giáo
- Tạp chí Xây Dựng Đảng
- Thư viện số Học viện Báo chí và Tuyên truyền
- Trang thông tin điện tử Hội đồng Lý luận Trung ương
Vấn đề thu phí trên báo mạng điện tử
Phí người đọc trên báo mạng điện tử là khoản tiền mà độc giả chi trả để được sử dụng các dịch vụ mà trang báo mạng điện tử đó cung cấp, trong đó có dịch vụ đọc báo mạng điện tử. Việc thu phí đã được áp dụng rộng rãi trên thế giới và đang dần phát triển tại Việt Nam. Hoạt động này đã tạo ra một nguồn thu mới cho tòa soạn, giúp duy trì hoạt động phục vụ tái sản xuất báo chí; động viên nhân lực lao động báo chí, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, từ đó, tạo động lực cho các tòa soạn sản xuất thêm được các sản phẩm báo chí có chất lượng cao, đáp ứng đủ nhu cầu của người đọc và xã hội.
Xu hướng truyền hình đa nền tảng ở Việt Nam hiện nay
Xu hướng truyền hình đa nền tảng ở Việt Nam hiện nay
Để đạt mục tiêu 70% cơ quan báo chí đưa nội dung lên các nền tảng số (ưu tiên các nền tảng số trong nước) như Chính phủ đề ra ở Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, nhiều cơ quan truyền hình tại Việt Nam đổi mới tư duy, quyết tâm hành động và coi truyền hình đa nền tảng là giải pháp đột phá với bước đi, lộ trình phù hợp. Bài viết khái quát xu hướng truyền hình đa nền tảng ở Việt Nam hiện nay, những thành công và một số hạn chế của xu hướng này.
(LLCT&TT) Phát thanh và sự tin cậy(*)
(LLCT&TT) Phát thanh và sự tin cậy(*)
(LLCT&TT) Ngày 13.2 hàng năm được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO) lựa chọn là ngày Phát thanh thế giới. Chủ đề của ngày Phát thanh thế giới năm 2022 mà UNESCO đưa ra là“Phát thanh và sự tin cậy” (To radio to trust). Tại sao UNESCO nhấn mạnh vào“sự tin cậy” và giải pháp nào để phát thanh hiện đại duy trì được sự tin cậy, đó là những câu hỏi lớn đối với ngành phát thanh ở Việt Nam hiện nay.
Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động truyền thông chính sách trên nền tảng Internet ở Việt Nam
Nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động truyền thông chính sách trên nền tảng Internet ở Việt Nam
Với sự phát triển nhanh chóng, rộng rãi của công nghệ thông tin, Internet và các phương tiện truyền thông mới, truyền thông chính sách trên nền tảng Internet ngày càng có vai trò quan trọng và tầm ảnh hưởng to lớn trong đời sống xã hội. Điều này đòi hỏi phải có các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động truyền thông chính sách, đáp ứng các yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước.
Hình ảnh chân dung chính trị gia trong truyền thông hình ảnh quốc gia
Hình ảnh chân dung chính trị gia trong truyền thông hình ảnh quốc gia
(LLCT&TT) “Hình ảnh cá nhân” của các chính trị gia là một trong những yếu tố then chốt, có sức ảnh hưởng không nhỏ tới các chính sách của quốc gia. Bên cạnh các hoạt động chính trị - ngoại giao, quan hệ đối nội, đối ngoại, báo chí chính là một kênh truyền thông hữu hiệu để hình ảnh cá nhân chính khách phủ rộng, tạo thiện cảm và sự ủng hộ từ người dân. Hình ảnh của chính trị gia trở thành hình ảnh đại diện của quốc gia, thậm chí còn có thể được coi như “thương hiệu” của một quốc gia phát triển thịnh vượng. Do đó, việc nghiên cứu quá trình xây dựng hình ảnh cá nhân các chính trị gia trên truyền thông là nhiệm vụ thiết thực và cần thiết của các cơ sở đào tạo về báo chí và truyền thông trong giai đoạn hiện nay.
Bình luận